Alçı

Alçı sıvası, diğer sıva türlerine göre daha hafif ve kolay uygulanabilen bir yapı malzemesidir. Duvarların düzleştirilmesi, eğimli tavanların düzeltilmesi, alçıpan levhaların sabitlenmesi ve bağlantı yerlerinin kapatılması gibi işlemlerde kullanılır. Alçının hammaddesi, doğada alçıtaşı olarak bilinen tek mineralli tortul taş olan jipstir. Alçı, kimyasal bileşimi CaSo4+2H2O olan jipsin, yaklaşık yarım molekül kristal suyu kalacak şekilde, kızdırılarak suyunun uçurulması ve öğütülmesi ile elde edilen ve su ile karıştırılınca tekrar katılaşarak bağlayıcılık özelliği kazanan bir yapı malzemesidir.

Alçı ile yapı arasındaki ilişki M.Ö. çağlardan günümüze kadar gelmiştir. İnsan alçı ile bir kültür yaratmış, bunu da yaşadığı her mekana uygulamış, yapı elemanları üretiminden sanat eserlerindeki dekoratif süslemelere kadar alçı ve alçı bazlı yapı elemanları pek çok alanda uygulama olanağı bulmuştur.

Yangına Dayanıklılık: Alçının doğal su içeriği, ona eşsiz bir yangına dayanıklılık özelliği kazandırır ve bu da onu güvenlik önlemi olarak duvar kaplamak için tercih edilen bir seçim haline getirir.

Yalıtım Özellikleri: Alçı, düşük ısı iletkenliğine sahip olduğundan, aşırı sıcaklıklara karşı bir miktar yalıtım sağlar.

Toprak Güçlendirici: Alçı, toprağın pH'ını etkilemeden ona kalsiyum ve kükürt sağlayan doğal bir gübre görevi görür.

Ses Yalıtımı: Alçı sesi emdiği için ses yalıtımı için mükemmeldir.

Alçı Uygulamasında Dikkat Edilmesi Gerekenler

Uygulama yüzeyindeki yapışmayı engelleyen maddeler (toz, yağ, vb.) temizlenmelidir.
Alçı harcının hazırlanacağı kapların temiz olmasına dikkat edin.
Homojen bir karışım elde etmek için düşük devirli bir mekanik karıştırıcı kullanın.
Harç hazırlandıktan sonra harca su veya alçı eklemeyin.
Uygulama ortam sıcaklığı minimum +5°C olmalıdır.
Uygulama yapılan yüzeyler hava akımına maruz kalmamalıdır.
Katalogda belirtilen özellikler şantiye koşullarına göre değişim gösterebilir.
Paketlenmiş toz alçı torbaları kapalı alanda ve paletler üzerinde depolanmalıdır. Alçı torbaları, direkt zemin ve duvar ile temas etmemelidir.

Alçının Özellikleri

Alçı döküm işlemi ve prizini yapıp kurduktan sonra boyutlarında bir değişiklik göstermez. Böylelikle beton gibi rötre çatlakları ve ahşap gibi bünyesine rutubet alıp verdiği halde boyut ve şekil değişikliğine uğramaz.
Alçının ve alçı elemanının elde edilişi, uygulaması, bakımı, kolay ve ucuzdur.
Alçı yapıya tam bitmiş olarak girer, ilave işçilik ve masraf gerektirmez.
Alçı, hazır yapı elemanı üretimine elverişli bir malzemedir. Duvar ve tavan kaplamalarının önceden hazırlanmasına olanak sağlar. Deprem, yangın ve sel baskını gibi afet durumlarında konut ihtiyacının arttığı ve karşılanmasının kısa sürede gerçekleşmesinin zorunlu olduğu durumlarda kullanılmak üzere alçı bazlı yapı elemanları hazırlanabilir. Uygulamada işleme ve onarım kolaylığı sağlar.
Alçının ısıl iletkenlik değeri düşüktür. Bu nedenle alçıdan üretilen yapı elemanları ısıtmada enerji tasarrufu sağlar.
Tasarımda öngörülen konfor ve estetik koşullarını sağlar.
Çevre kirliliği yaratmaz.
Alçı kolaylıkla işlenebilir. Bu özellik, tasarımda ve yapımda esneklik sağlar. Dolayısıyla zaman içinde ortaya çıkabilecek kullanıcının değiştirme istek ve gereksinimleri kolaylıkla karşılanabilir.
Alçı boşluklu bir malzeme olduğundan dolayı yapının yükünü arttırmaz. Alçı malzemesinin birim hacim ağırlığı, kullanım yerine göre ayarlanabilir, istenirse azaltılabilir. Hafif malzemeler yapı yükünün az olmasını sağlar. Bu durumda, zemine aktarılan yük de az olur. Bu özellik de ekonomiye önemli ölçüde katkı sağlar.
Alçı malzemeleri üretim yerinden şantiyeye kolaylıkla taşınabilir, uygulanabilir.
İşçilik masrafı ve maliyeti azdır.
Alçı inorganik bir malzeme olduğu için yanmaz.
Bakteri, küf ve mantar üretmez.
Alçı ortamdan aldığı nemi, nem oranı düşünce tekrar geri verir, ortam nemini belirli bir düzeyde tutar, iyi bir nem düzenleyicidir,
Alçı sıvalar, çok küçük boşluklar içerdiğinden dolayı üzerine gelen ses dalgalarını azaltarak yansıtır. Akustiğin önem kazandığı hacimlerde, hacimler arası ses geçişini iyi kontrol eder.

Makinelı Sıva Alçısı

Makinalı sıva alçısı tuğla, briket, bims blok, gaz beton, beton ve brüt beton türü ve benzeri yüzeylerin tümünde kolaylıkla uygulanabilen ısı ve ses yalıtım özelliği arttırılmış iç cephe de uygulanan sıvadır.

Makineli Alçı Sıva Öncesi Zemin Hazırlığı

Uygulama yapılacak yüzeyler toz, kir ve yağdan tamamen arındırılmış olmalıdır.
Duvarda çivi, metal vb. paslanmaya sebep olabilecek herhangi bir malzeme kalmayacak şekilde yüzey hazırlığı yapılmalıdır. Perde, kolon, kiriş ve döşemelerde segregasyon sonucu donatı demirleri görünüyorsa alçı sıva öncesi tamir harcı ile gerekli düzeltmelerin yapılması gerekir.
Makineli Alçı sıva yapılması öncesi, alçı sıva yapılacak yüzeyde kırılan, zarar gören yerlerin tamirinin yapılması gerekir. Konik boşluğu gibi delikler, sıva yapılmadan önce kapatılmalıdır.
Uygulama yapılacak yüzeylerin bulunduğu yerlerin zeminlerine duvara sıfır olacak şekilde naylon, karton v.b. malzemenin serilmesi gerekir. Zemin üzerinde alçı sıvanın bulunmaması gerekir.
Alçı Sıva uygulaması yapılacak brüt yüzeyler taze beton olması durumunda ve zeminden nem alması ya da yağmur-kara maruz kalmış olması durumunda kurumadan uygulama yapılmamalıdır.

Uygulama

Beton tavan, brüt duvar gibi yüzeylere 24 saat önceden aderans artırıcı astar malzeme sürülmelidir. Böylelikle sıvanın betona yapışma gücü artacaktır ve betonun sıvanın suyunu emmesi engellenmiş olacaktır.

Aderans artırıcı astar brüt yüzeyler için 0,20 kg/m2 olarak alınabilir. Eğer brüt ve tuğla-gazbeton v.s. üzeri alçı sıva pozu tek ise o zaman sarfiyat düşürülebilir.

Kapı Pencere Boşlukları

Kapı, pencere ve benzeri rezervasyonlarda çelik profillerden hazırlanmış şablonlar kullanılmalıdır. Bu tür boşlukların tam ölçüsünde ve düzgün çıkması sağlanır. Kapı pencere veya rezervasyon boşluklarının ano çıtası ile yapılmasında ölçü hataları olabilmektedir. Ayrıca boşluk etrafında alçı sıva temiz ve düzgün çıkmamaktadır.

Ano Çıtalarının Konulması

Uygulama kalınlığı, yüzeyin düzgünlüğü kontrol edilerek ve alüminyum anolar kullanılarak tespit edilmelidir.

Ano aralıkları mastar boyunu geçmeyecek şekilde terazisinde, gönyesinde ve ölçüsünde, sıva yapılacak zemin üzerine alçı sıva ile sabitlenir. Özellikle dolap, portmanto gibi yerlerde ölçü, gönye ve teraziye çok dikkat edilmelidir. Kapı, pencere gibi yerlerin duvar sıvaları da terazi ve ölçüsünde olmalıdır. Aksi taktirde kapı – pencere montajı terazisinde olacağı için hatalı yapılan sıva imalatı kötü bir görüntü oluşturucaktır. Koridor gibi uzun alanların duvarlarında ano imalatında ip çekilerek düzgünlüğü kontrol edilmelidir.

Zamanla düzgünlüğü bozulan ano çıtaları yenileri ile değiştirilmelidir.

Makineli Alçı Sıva Harcının Hazırlanması

Harç, 6 lt. suya 10 kg sıva alçısı oranında hazırlanır. Alçı sıva makinesinde karışım sağlanarak kullanıma uygun hale gelir.

Uygulama Kalınlığı

Uygulama kalınlığı 5 mm ile 25 mm arasında olmalıdır.

File Kullanılması

Farklı malzeme birleşim bölgelerinde yatayda ve düşeyde uygun sıva filesi kullanılmalıdır. (Sıva Filesi 105-115 gr/cm2 Alkali Dayanımlı) Her iki yüzeye 10 cm bindirilmelidir. Kapı ve pencere üzerlerinde çatlamaları önlemek için diyagonal çapraz file kullanılmalıdır.

Makineli Alçı sıva file sarfiyatı 1 m2 sıva için 0,20 m2 olarak alınabilir.

Makineli Alçı Sıva Yapılmasında Uygulama Kriterleri

Yeni alçı sıva yapılan yüzeyi kurutmak için önünde soba vs. yakarak ısıtma yoluna gidilmemelidir.

Alçı sıva yüzeyi, hızlı kurumaya karşı rüzgardan korunmalıdır.

Kör kasa ile duvar arasında oluşabilecek boşluklar xps, alçıpan gibi malzemelerle doldurulmalıdır. Sonrasında alçı sıva yapılmalıdır.

Alüminyum mastar ile makineli alçı sıva doldurulan ano aralarında yüzey düzeltilir. Harcın fazlası yüzeyden alınır. Harç prizini almaya başlamadan yüzey mala ile perdahlanır. Yaklaşık 1 saat sonra yüzeye su serpilir. Tirfil ile parlatılır. Anolar sökülerek dolgusu yapılır.

Tüm köşe ve merkezlerde alüminyum veya galvaniz baklava dilimli alçı sıva köşe profili kullanılır. Köşe profilinde imalatı yapılacak duvarın yüksekliğinden az olmamasına dikkat edilmelidir. Mesela duvar sıva yüksekliği 3 m ise 2.70 m standart boy kullanılması doğru olmaz. 3 m özel boy profil siparişi verilmelidir.

Asma tavan olan mahallerde alçı sıva asma tavan kotunu 10-15 cm geçecek şekilde yapılır. Asma tavan yoksa tavana kadar sıva yapılır.

Duş, küvet, dolap girecek 3 tarafı kapalı nişlerde istenilen standart ölçü ve gönye mutlaka sağlanmalıdır. Mutfak, Antre, Koridor, Çamaşır Odası, Soyunma Dolapları Nişleri ölçüsünde, şakülünde, gönyesinde sıvanmalıdır. Kapı, pencere pervaz basacak kısımlar şakülünde, mastarında olmalıdır. Çapraz mastar kontrolü yapılmalıdır.

Pencere merkezlerinde her iki yan ve üst ölçüleri birbiri ile eşit ve gönyesinde olacaktır.

Sarfiyat

Alçı sıva sarfiyatı her 1 mm kalınlık için 1 kg olarak hesaplanır. Betonarme duvar ve bims-gazbeton-tuğla duvarlarda ortalama 2 cm yani 20 kg alçı sarfiyatı olur. Alçı sıva yapılacak duvar imalatının işçilik olarak hatası az ise bu sarfiyat miktarı daha da aşağıda olabilir.

Tavan sıvasında tam mastar istenmediği için 1 cm kalınlık için 10 kg sarfiyat olabilir.

Saten alçı sarfiyatında 2-3 mm kalınlık için 2-3 kg alınabilir.

Makineli Alçı Sıva İmalatında Kontrol İşlemi

Alçı sıvaya başlamadan önce ano çıtalarının ölçü, terazi ve gönye kontrollerinin yapılması gerekir. Ayrıca imalat bittikten sonrada alçı sıva yüzeyleri mastar, terazi ve gönye ile kontrol edilir. Mastarda hata 2-3 mm’den fazla olmamalıdır. Özellikle süpürgelik gelecek kısımların, kapı – pencere kenarlarının mastarına çok dikkat etmek gerekir. Kapı-pencere rezervasyonlarında çapraz mastar kontrolü yapılmalıdır. Mastar 3 m’den kısa olmamalıdır. Sıva yüzeyinde yumruların, kabartıların olmaması gerekir. Saten alçı imalatı öncesinde aydınlatma – projektör ile duvarların kontrol edilmesinde fayda vardır. Ayrıca saten alçı yapılmasında da, aydınlatma imalatı yapılacak bölgeye belli bir açıyla tutularak, boya öncesi hatalar en aza indirilir.

Perlitli Sıva Alçısı

Perlitli sıva alçısı, yapı sektöründe kullanılan ve perlit minerali ile zenginleştirilmiş bir sıva malzemesidir. Bu alçı türü, hafif yapısı ve yüksek ısı yalıtım özellikleri sayesinde iç ve dış cephelerde tercih edilmektedir.

Perlitli sıva alçısının öne çıkan özellikleri şunlardır:

Isı ve ses yalıtımı sağlar: Perlit içeriği, hem ısı hem de ses yalıtımında etkili bir performans sunar.
Hafif yapısı: Yüzeylere fazla yük bindirmeden uygulanabilir.
Yangın güvenliği: Yanmaz özelliği sayesinde yangına karşı ekstra koruma sağlar.
Pürüzsüz yüzey oluşturur: Tuğla, beton ve gaz beton gibi yüzeylere doğrudan uygulanarak boyaya hazır pürüzsüz bir zemin oluşturur.
Nem dengeleme: Ortamdaki fazla nemi emerek, yüzeylerin daha uzun ömürlü olmasına katkıda bulunur.

Bu malzeme, yapı projelerinde hem estetik hem de teknik avantajlar sunar ve özellikle yalıtım performansı ile öne çıkar.

Perlitli sıva alçısı, el ile uygulanan ilk kat perlitli alçı uygulamaları için ya da kaba-karışık olarak adlandırılan alçı uygulamaları için kullanılır. Tuğla, brüt beton (astarı sürülmüş), gazbeton, bims blok vb. malzemeler üzerine doğrudan uygulanabilen alçı bazlı hazır sıvadır.

Perlitli sıva alçısı, yanmaz bir malzemedir. Bünyesindeki sudan dolayı yangın geciktirici özelliğe sahiptir.

Uygulama Aşamaları

Uygulama yapılacak yüzeyin düzgünlüğü kontrol edilir, yüzeyin durumuna göre alçı sıva kalınlığı belirlenir. Yüzeyin düzgünlüğü bozuk ise düzeltmek için daha fazla alçı sarfiyatı yapılacaktır.
Sıva kalınlığına uygun anolar seçilir. Anolar belirli aralıklarla, bir miktar alçı ile yüzeye terazisinde ve ipinde yapıştırılır.
Harç yüzeye mala ile uygulanır.
Yüzey, anolar arasında mastarlanarak fazla olan harç yüzeyden sıyrılır.
Parlak bir yüzey elde etmek için 45 dakika sonra yüzey çelik mala ile düzeltilir.

Kullanım Alanları
Perlitli sıva alçısı özellikle tuğla, beton, gaz beton ve bims blok gibi yüzeylere doğrudan uygulanabilir. Isı ve ses yalıtım özellikleri sayesinde, genellikle yüksek izolasyon gereksinimi olan alanlarda tercih edilir. Ayrıca, yangın geciktirici özelliği ve hafif yapısı sayesinde yapısal yükü artırmadan duvarların korunmasına yardımcı olur. Perlitli sıva alçısı, pürüzsüz bir yüzey sağladığından boyama veya kaplama işlemleri öncesi idealdir.

Sarfiyat
1 torba (35 kg) perlitli sıva alçısı ile, uygulama kalınlığına bağlı olarak yaklaşık 3,5 metrekarelik bir alan kaplanabilir. Bu hesaplama, sıva kalınlığının 1 cm olduğu durumlar için geçerlidir.

Kuruma Süresi
Perlitli sıva alçısının kuruma süresi genellikle ince katmanlar için yaklaşık 24 ila 48 saat arasında tamamen kuruması beklenir. Daha kalın uygulamalarda bu süre uzayabilir, özellikle yüksek nem oranı ve düşük sıcaklık gibi faktörler kuruma süresini etkileyebilir.

Suya Dayanımı

Perlitli sıva alçısı, suya karşı dirençli bir malzeme değildir ve genellikle nemli veya suya maruz kalan alanlarda kullanılması tavsiye edilmez. Ancak, perlitli sıva alçısı nem dengeleme ve ses yalıtımı gibi özellikler sunar, bu da onu iç mekan uygulamaları için ideal kılar.

Saten Alçı

Saten alçı, inşaat sektöründe sıkça kullanılan, ince yapılı bir alçı türüdür. Adını, uygulandığında oluşturduğu pürüzsüz ve ipeksi yüzeyden alır. Çimento esaslı bir dolgu harcı ve kimyasal katkılı yüzey kaplama malzemesi olarak tanımlanabilir.

Saten alçı, genellikle inşaat sürecinin son aşamalarında veya mevcut yapılarda yenileme çalışmaları sırasında tercih edilir. Özellikle şu durumlarda saten alçı kullanımı öne çıkar:

Boya öncesi hazırlık: Saten alçı, boya uygulamasından hemen önce yapılan son işlemdir. Duvar ve tavan yüzeylerini pürüzsüz hale getirerek, boyanın daha düzgün ve estetik görünmesini sağlar.
Yüzey düzeltme: Kaba sıva veya alçı uygulamasından sonra oluşan küçük pürüzleri ve düzensizlikleri gidermek için kullanılır.
İnce çatlak onarımı: Duvarlarda zamanla oluşan ince çatlakları ve yarıkları onarmak için ideal bir çözümdür.
Yenileme projeleri: Eski binalarda iç mekan yenilemesi sırasında, duvar ve tavan yüzeylerini yenilemek için tercih edilir.
Estetik görünüm: Özellikle ferah ve temiz bir görünüm istendiğinde, saten alçının beyaz ve pürüzsüz yapısı tercih sebebidir.

Uygulama Yüzeyleri

Saten alçı, çeşitli iç mekan yüzeylerinde kullanılabilir. Özellikle emici olan ve esnemeyen yüzeyler için uygundur. Saten alçının tercih edildiği başlıca yüzeyler şunlardır:

Alçıpan yüzeyler: Alçıpan duvar ve tavan sistemlerinde, derzlerin ve vida başlarının kapatılması sonrasında pürüzsüz bir yüzey elde etmek için kullanılır.
Sıvalı yüzeyler: Kaba ve ince sıva uygulanmış duvarlarda, son kat olarak pürüzsüz bir yüzey elde etmek için tercih edilir.
Brüt beton yüzeyler: Doğrudan beton üzerine uygulanarak düzgün bir yüzey elde edilmesini sağlar.
Tuğla ve briket duvarlar: Bu tür duvarların üzerine sıva uygulandıktan sonra, son kat olarak saten alçı kullanılabilir.
Esnemeyen ahşap paneller: Bazı durumlarda, sağlam ve esnemeyen ahşap panel yüzeylerde de saten alçı uygulanabilir.
Tavan yüzeyleri: Özellikle asma tavan sistemlerinde ve normal tavan yüzeylerinde pürüzsüz bir görünüm elde etmek için kullanılır.
İç mekan duvarları: Evlerin, ofislerin ve diğer iç mekanların duvarlarında yaygın olarak tercih edilir.

Unutulmamalıdır ki, saten alçı suya dayanıklı olmadığı için dış cephelerde veya sürekli su ile temas eden yüzeylerde kullanılmamalıdır. Ayrıca, çok esnek veya hareketli yüzeylerde de uygun değildir, çünkü çatlama riski taşır.

Uygulama Adımları

Saten alçı uygulaması, doğru tekniklerle yapıldığında mükemmel sonuçlar verir. İşte saten alçı uygulama adımları:

Uygulama yapılacak yüzey temiz, kuru ve tozsuz olmalıdır.
Yüzeydeki çatlaklar ve boşluklar önceden doldurulmalıdır.
Emici yüzeyler için astar kullanılması önerilir.
Temiz bir kaba önce su konur (yaklaşık 6.5-7 litre su / 10 kg alçı).
Alçı yavaşça suya eklenir ve karıştırılır.
Homojen bir karışım elde edilene kadar karıştırma işlemi devam eder.
Karışımın 2-3 dakika dinlenmesi beklenir.
Hazırlanan harç çelik mala veya ıspatula ile yüzeye uygulanır.
Uygulama aynı yönde ve ince katlar halinde yapılır.
İlk kat kuruduktan sonra (genellikle 24 saat) ikinci kat uygulanabilir.
Toplam uygulama kalınlığı genellikle 1-2 mm'yi geçmemelidir.
Alçı tam kurumadan önce yüzey hafifçe nemlendirilmiş sünger ile düzeltilebilir.
Tam kuruduktan sonra ince zımpara (150-200 numara) ile pürüzsüz hale getirilebilir.
Zımparalama sonrası oluşan tozlar temizlenir.
Yüzey boya uygulamasına hazır hale gelir.
Uygulama sırasında ortam sıcaklığı +5°C ile +30°C arasında olmalıdır.
Hazırlanan harç 90-120 dakika içinde tüketilmelidir.
Direkt güneş ışığı altında veya rüzgarlı ortamlarda uygulama yapmaktan kaçınılmalıdır.
Nemli veya ıslak yüzeylere uygulama yapılmamalıdır.

Önemli Notlar:

Uygulama sırasında ortam sıcaklığı +5°C ile +30°C arasında olmalıdır.
Hazırlanan harç 90-120 dakika içinde tüketilmelidir.
Direkt güneş ışığı altında veya rüzgarlı ortamlarda uygulama yapmaktan kaçınılmalıdır.
Nemli veya ıslak yüzeylere uygulama yapılmamalıdır.

Bu adımlar, genel bir saten alçı uygulama prosedürünü temsil eder. Ancak, kullanılan ürünün özel talimatlarına ve yüzey koşullarına göre bazı değişiklikler olabilir.

Saten alçıyı diğer alçı türlerinden ayırt etmek, özellikle de sıva alçısından ayırmak bazen zor olabilir. İşte saten alçıyı tanımlamanıza yardımcı olacak bazı ipuçları:

Görünüm: Saten alçı genellikle daha beyaz ve ince tanelidir. Kuru haldeyken, saten alçı neredeyse pudra şekeri gibi ince ve yumuşak bir dokuya sahiptir.
Paket Bilgisi: Ürün paketinin üzerinde genellikle "Saten Alçı", "Son Kat Alçı" veya "Perdah Alçısı" gibi ifadeler yer alır.
Kullanım Talimatları: Paket üzerindeki talimatlarda genellikle ince uygulama (1-2 mm) önerilir. Son kat veya boya öncesi kullanım için öneriler içerir.
Su Karışım Oranı: Saten alçı genellikle daha az su ile karıştırılır (örneğin, 10 kg alçı için 6.5-7 litre su).
Kıvam Testi: Suyla karıştırıldığında, saten alçı daha akıcı ve kremsi bir kıvama sahip olur. Sıva alçısına göre daha kolay yayılır ve daha ince uygulanabilir.
Kuruma Süresi: Saten alçı genellikle daha hızlı kurur, çoğu zaman 24 saat içinde tamamen kuruyabilir.
Yüzey Testi: Kuruduktan sonra, saten alçı uygulanmış yüzey çok pürüzsüz ve neredeyse ipeksi bir dokunuşa sahiptir.
Zımparalama: Saten alçı kolayca zımparalanabilir ve zımparalama sonrası çok pürüzsüz bir yüzey elde edilir.

Bu özellikleri göz önünde bulundurarak, saten alçıyı diğer alçı türlerinden ayırt etmek mümkün olacaktır. Ancak, emin olmadığınız durumlarda her zaman ürün etiketini dikkatlice okumak veya bir Saykun'a danışmak en iyi seçenek olacaktır.